Podział miodu ze względu na barwę, smak, zapach, pochodzenie i konsystencję

Miody różnią się od siebie ze względu na barwę, smak, zapach, pochodzenie i konsystencję. Większość konsumentów kupując miód w supermarkecie, na targu, lub bezpośrednio u pszczelarza chce otrzymać mieszankę czystego miodu. Kolor i smak miodu idą najczęściej ze sobą w parze. Im ciemniejszy miód, tym smak ostrzejszy, a miód bardziej wytrzymały. Miody jaśniejsze są zazwyczaj słodsze i bardziej delikatne.

Miód wykorzystywany w przemysłowym użyciu przez piekarzy, przetwórców żywności i napojów zakupywany jest ze względu na kolor. Jak powszechnie wiadomo, miód ma właściwości higroskopijne, dlatego jest on bardzo cennym produktem wykorzystywanym w piekarnictwie. Miód zawiera w sobie różne rodzaje cukrów, takie jak fruktozę i glukozę. Kolor miodu różni się w zależności od rośliny, z której jest produkowany. Wachlarz kolorystyczny jest ogromny, od białego do ciemnobrązowego i czarnego. Miód może być płynny, lepki, częściowo lub całkowicie skrystalizowany.

Miód zawiera średnio 17% wody i około 1-3% minerałów, aminokwasów, enzymów i witamin. Jako, że enzymy ulegają zniszczeniu poprzez działanie wysokich temperatur, nie należy miodu podgrzewać do temperatury wyższej niż 40 stopni Celsjusza. Miód nie powinien zawierać resztek leków stosowanych w walce z warrozą i innymi chorobami. Dlatego więc, leków nie należy podawać wczesną wiosną, tylko po ostatnich zbiorach. W przeciwnym wypadku, miód może być niebezpieczny dla zdrowia ludzkiego. Może być przechowywany przez długi czas, jeśli nie ulegnie zepsuciu np. pod wypływem wysokiej zawartości wody, której poziom nie może przekroczyć 20%.

Miód dzieli się na rodzaje w zależności od pochodzenia, przeznaczenia i sposobu pozyskiwania lub prezentacji. W zależności od pochodzenia miód dzieli się na miód nektarowy będący miodem wytwarzanym przez pszczoły z nektaru roślin, wydzielanego z nektarników kwiatowych lub pozakwiatowych, miód spadziowy, będący miodem wytwarzanym przez pszczoły głównie z wydalin owadów ssących soki żywych części roślin lub wydzielin żywych części roślin, miód nektarowo – spadziowy, będący miodem wytwarzanym przez pszczoły z nektaru roślin i wydalin owadów ssących soki żywych części roślin lub wydzielin żywych części roślin.

Miód powinien spełniać określone wymagania organoleptyczne. Barwa miodu bywa od prawie bezbarwnej do ciemnobrązowej. Konsystencję musi mieć płynną, lepką, częściowo lub całkowicie skrystalizowaną, a smak oraz zapach mogą być zmienne, w zależności od odmiany. Tradycyjnie miód płynny nazywamy patoką, a skrystalizowany to krupiec. Miód dzieli się na odmiany w zależności od jego pochodzenia botanicznego. Odmian miodu może być tyle, ile jest gatunków roślin dostarczających nektaru. Mogą też być miody spadziowe ze spadzi iglastej lub liściastej.

Dokładne określenie pochodzenia miodu jest możliwe po dokonaniu analizy pyłków kwiatowych znajdujących się w miodzie. Pod uwagę są brane tylko pyłki roślin nektarodajnych. Miód może być zaprószony pyłkiem roślin wiatropylnych oraz owadopylnych, które nie wydzielają nektaru. Dla miodów spadziowych określa się zawartość komórek alg, zarodników i strzępków grzybów pleśniowych, występujących na spadziujących roślinach. Mniej dokładnym sposobem jest określenie zawartości poszczególnych cukrów w miodzie. Ich proporcje są charakterystyczne dla niektórych odmian miodu. Najprostszy, ale nie zawsze dokładny sposób, to ocena miodu metodą organoleptyczną przez określenie jego barwy, smaku, zapachu, konsystencji i sposobu krystalizacji. Krystalizacja miodu wielokwiatowego przebiega ze średnią prędkością. Miody wczesne, z przewagą nektaru z mniszka i rzepaku, krystalizują szybciej, miody z dużą domieszką nektaru z robinii akacjowej – powoli. Ciemne miody wielokwiatowe krystalizują po miesiącu od ich odwirowania. Krystalizacja zachodzi w całej masie miodu i jest drobnoziarnista. Wszystkie miody wielokwiatowe nadają się do przygotowania z nich miodu kremowego. Najbardziej aromatyczny jest „lipiec” – wielokwiatowy miód pozyskiwany w połowie lipca, zawierający dużo nektaru z lipy i chabrów bławatków.

Miód wielokwiatowy spożywa się przede wszystkim w celu wzmocnienia i detoksykacji organizmu oraz odczulania osób mających alergie na pyłki kwiatowe. Kurację odczulającą przeprowadza się spożywając przez miesiąc miód wielokwiatowy pochodzący z terenu, gdzie chory mieszka. Podaje się pierwszego dnia 1 łyżeczkę miodu (rano), drugiego dnia dwie łyżeczki, trzeciego trzy, i tak dalej, aż do 15 łyżeczek, po czym dawkę, w ten sam sposób, stopniowo się zmniejsza.

Miód wierzbowy jest jasny, żółty, z lekko zielonym zabarwieniem. W smaku łagodny, z utrzymującym się posmakiem zieleniny. Działa wzmacniająco na serce, pomaga w przeziębieniach i chorobach reumatycznych. Ze względu na wczesną porę kwitnienia wierzb rzadko udaje się pozyskać ten miód.

Najbardziej popularnym w naszym kraju gatunkiem lipy jest lipa drobnolistna i to z niej pozyskuje się najwięcej bardzo smacznego i aromatycznego miodu lipowego. Czysty miód lipowy w smaku jest wręcz pikantny, z lekką goryczką. Ma wspaniały zapach kwitnących lip. Koloru jasnożółtego do bursztynowego, z zielonym odcieniem, po skrystalizowaniu zamienia się w grubokrystaliczny krupiec, kremowej barwy.

Pszczoły zbierają spadź i przynoszą do ula, gdzie przerabiają ją na miód spadziowy, jeden z najwartościowszych miodów pod względem dietetycznym i handlowym. Zależnie od tego, z jakich drzew spadź pochodzi, dzieli się ją na iglastą i liściastą. Są też pewne różnice organoleptyczne w zależności od ścisłego pochodzenia gatunkowego spadzi. Spadzi dostarczają drzewa iglaste: jodły, świerki, modrzewie, rzadziej cisy i sporadycznie sosny. Natomiast z drzew liściastych najczęściej spadziują dęby, lipy, klony, drzewa owocowe, czasem buki i wiązy, rzadziej rośliny zielne: żyto i trzciny.

Miód wiosenny pozyskiwany jest z drzew i krzewów owocowych, zarówno uprawnych jak i ich dzikich, stanowiących ważny pożytek rozwojowy dla rodzin pszczelich. Wydajność miodowa tych roślin jest niewielka, do tego nie zawsze pogoda sprzyja dobrym lotom pszczół. Dlatego rzadko udaje się pozyskać miody z tych pożytków. Dla pszczół znacznie ważniejszy jest pyłek, który zbierany jest w dużych ilościach i ma niebagatelne znaczenie dla tempa wiosennego rozwoju rodzin. Bardzo ważna jest obecność pszczół w kwitnących sadach owocowych i plantacjach krzewów jagodowych, gdyż właściwe zapylenie krzyżowe kwiatów, powoduje kilkakrotny wzrost plonów tych roślin, poprawia jakość i wielkość owoców.

Miód pozyskiwany w okresie kwitnienia drzew i krzewów owocowych to miód wielokwiatowy, najczęściej o jasnym kolorze i łagodnym smaku. Duży udział nektaru mniszka i rzepaku powoduje jego szybką krystalizację.

Miód ekologiczny pozyskiwany jest w pasiekach prowadzonych metodą ekologiczną. Miód „normalny”, pochodzący z pasiek prowadzonych sposobem tradycyjnym, nie powinien się różnić od tego ekologicznego. Ale konsument nabywający i spożywający miód ekologiczny ma pewność, że jest to produkt prawdziwie naturalny, wyprodukowany z poszanowaniem środowiska i pszczół. Po spełnieniu określonych warunków pszczelarz może oferować miód ze swojej pasieki jako ekologiczny. Przy właściwym marketingu, za taki miód, jak i inne produkty pszczele, można uzyskać wyższą cenę, niż za te pozyskiwane w pasiekach konwencjonalnych. Wymogi stawiane pasiece ekologicznej dotyczą zarówno metod chowu pszczół, jak i otoczenia oraz wyposażenia pasieki. W związku z tym pojawić się mogą dodatkowe koszty, których nie będzie w pasiece konwencjonalnej. Również kontrole prowadzone przez jednostkę certyfikującą, wiążą się z określonymi cyklicznymi wydatkami. Miód ten wytwarzany jest przez pszczoły miodne z nektaru kwiatów krzewu zwanego drzewem herbacianym. Ogólnie przyjęta nazwa tego krzewu to manuka i jest to słowo pochodzące z języka rdzennych mieszkańców Nowej Zelandii, Maorysów. W tym właśnie kraju oraz w południowo-wschodniej Australii, występuje ta roślina i nie ma ona nic wspólnego z krzewem herbaty chińskiej, z którego liści parzy się herbatę.